Động Thiên Đường là một hang động khô lớn và đẹp, nằm trong phân khu rừng phục hồi sinh thái, thuộc vùng lõi núi đá vôi của Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, xã Sơn Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình.
Động Thiên Đường được phát hiện vào năm 2005, sau đó được Hiệp hội hang động Hoàng gia Anh khám phá từ năm 2005 - 2010. Năm 2010 họ công bố hang động này có tổng chiều dài là 31,4 km, chiều rộng dao động từ 30 đến 100m, nơi rộng nhất lên đến 150m; chiều cao từ đáy động lên đến trần động khoảng 60-80m, được Hiệp hội hang động Hoàng gia Anh đánh giá là hang động khô dài nhất Châu Á, một trong những hang động kỳ vĩ nhất mà đoàn từng khảo sát nhiều hang động trên thế giới.
Động Thiên đường có cấu trúc kỳ vĩ, tráng lệ và huyền ảo khiến những người khám phá hang động liên tưởng về một thiên cung nơi trần thế (vì vậy mà động được đặt tên là Thiên đường - Paradise Cave) là điểm đến không thể bỏ qua trong mọi chuyến du lịch Quảng Bình của du khách kể cả trong và khách nước ngoài. Động chính thức mở cửa đón khách vào ngày 3-9-2010.
Từ bãi gửi xe,bạn phải đi gần 2km mới vào đến quả núi có cửa động (có thể đi bộ hoặc mua vé đi xe điện), đến chân núi phải leo hơn 500 bậc thang đá, hoặc leo đường bê tông thoai thoải khoảng hơn 500 mét nữa mới lên đến cửa động. Cửa động nhỏ chỉ vừa đủ một người xuống, nằm dưới lèn đá cao hơn trăm mét trông rất ngoạn mục.
Động Thiên Đường là một hang động khô, không có sông ngầm chảy bên trong như động Phong Nha gần đấy. Tháng 10 và tháng 11 hàng năm là mùa nước dâng lên tạo thành một dòng sông ngay trong lòng động. Dấu vết của sự ngập nước vẫn hiện rõ trên vách đá. Khu du lịch Động Thiên Đường đang khai thác du lịch chỉ dài khoảng 1,1km và được thiết kế sàn gỗ đi dọc theo lòng động. Một cái dốc dẫn xuống nền động dài 15m, dốc được tạo rất cầu kỳ với vô vàn hạt thạch nhũ to tròn, hai bên dốc có nhiều dấu tích sập đổ, ngổn ngang những cột thạch nhũ như thể vừa trải qua một đợt kiến tạo. Để đảm bảo hiện trạng của nền hang, ban quản lý đã làm một cây cầu gỗ rộng 3,5m và dài hơn 1 km để phục vụ du khách tham quan. Con đường này hiện đang giữ một kỷ lục quốc gia là “Con đường gỗ dài nhất”. Dọc con đường, người ta thiết kế những sàn nghỉ để du khách có thể dừng nghỉ chân.
Vẻ đẹp của những nhũ đá, măng đá với hình dạng lạ mắt cùng những bức rèm đá trong lòng động khiến người ta như lạc vào tiên cảnh xứng danh cái tên "Thiên Đường". Theo tính toán của các nhà khoa học, để hình thành nên động Thiên Đường cần một khoảng thời gian từ 35 – 36 triệu năm. Đó là khoảng thời gian đã tạo nên những khối nhũ đá với hình thù kỳ thú. Hệ thống "đường giao thông" trong lòng động giúp du khách chiêm ngưỡng tuyệt tác của thiên nhiên. So với động Phong Nha thì thạch nhũ ở động Thiên Ðường có nhiều hình thù hơn. Thỉnh thoảng lại bắt gặp một triền nhũ đá dốc như mới hình thành, còn ẩm ướt hơi nước, bước lên nghe rào rạo tiếng vỡ dưới chân. Có đám khi rọi đèn vào sẽ ánh lên như kim tuyến, nhấp nháy như muôn vàn ánh sao đêm. Phần lớn nền động là đất dẻo, rộng và khá bằng phẳng và nhiệt độ trong hang luôn mát rượi ở nhiệt độ 20-21 độ C. Chỉ ngồi trước cửa động thôi cũng cảm nhận được từng luồng hơi mát từ dưới động thổngược lên, phả vào da thịt trong cái nắng 36-37 độ C ngoài trời. Do không có ánh sáng tự nhiên nên không có thảm thực vật trong lòng động. Nhờ sự quang hợp của ánh sáng đèn điện, chỉ có một số hiếm hoi thực vật hình thành trong lòng động.
Một số khu thạch nhũ đá nổi tiếng có thể kể đến: Cung Quảng Hàn, nơi có khối thạch nhũ rủ xuống như bức rèm của tiên nữ. Cung Quần Tiên với hình Tháp Liên Hoa hình thù đặc sắc, gợi cho du khách liên tưởng đến đài hoa sen. Đến nay, các nhà khoa học vẫn chưa lý giải được vì sao khối thạch nhũ này lại có hình dáng ngược chiều so với tự nhiên. Ngoài ra còn có thác Thiên Hà, tháp Chỉ Thiên...
Lạc trong "tiên cảnh" sẽ khiến bạn mãi không muốn trở ra, chợt thấy hơn 1km chiều dài con đường ngoạn cảnh là quá ngắn. Chắc chắn đây sẽ là điểm đến ấn tượng không thể nào quên trong hành trình du lịch miền Trung.
Ít ai biết rằng từ điểm dừng chân cuối cùng, động Thiên Đường còn vào sâu được 7km nữa với cảnh sắc vô cùng lộng lẫy, tráng lệ của những nhũ đá, măng đá muôn hình vạn trạng xứng danh là một trong những hang động đẹp nhất thế giới. Và điểm đến cuối cùng là “giếng trời” với cột ánh sáng mặt trời chiếu rọi vào trong động. Tuy nhiên, hành trình 7km kế tiếp này chỉ phù hợp với những du khách ưa mạo hiểm, có kinh nghiệm khám phá hang động và có thể trạng sức khỏe tốt. Hành trình này cần phải có 1 hướng dẫn viên và 1 nhân viên y tế. Mỗi đoàn đi tối đa 3 người vì có đoạn phải di chuyển bằng thuyền kayak.
